Intenční modální modifikace platnosti predikačního obsahu
Author/editor:
Helena Běličová
Published in:
Problemy teoretyczno-metodologiczne badań konfrontatywnych języków słowiańskich .- Warszawa, 1991
[Show]
Pages:
49-68
Languages:
cze
Abstract:
Tato práce se věnuje modální modifikaci predikačního obsahu v slovanských jazycích, její druhům, zvlášť modifikaci realizující se v podobě spojení predikátu propozice (jeho slovesné složky) s modálnímí slovesy, adjektivy a adverbii. Podává se popis funkcí těchto modifikátorů a popisuje, jak se modifikace realizuje. Upozorňuje se na interpretaci modálnosti voluntativní v české jaykovědě, totožnost původce modality a původce děje a jak se mluvčímu situace jeví z hlediska toho, zda v objektivní skutečnosti existují podmínky pro alternativní platnost děje. Zkoumá se, užitím kterých podob modalných sloves se vyznačují slovanské jazyky, podává stručný popis fungování systému modifikátorů a dalších významově specifikovanější a zčastí synonymních prostředků, členění komplexu výžnamů pokrytých modálními slovesy a přehled prostředků vyjadřujících v slovanských jazycích významy spojené s možností/nemožností (ne)platnosti predikovaného obsahu. Zjišťuje se, že, pokud jde o analýzované prostředky, mezi slovanskými jazyky existují rozdíly v rovině významové a vyrazové, především charakteristický je protiklad osobních/neosobních modálních sloves nebo kongruentních/nekongruentních tvarů jmenných. (Bi)
Abstract 2:
Praca dotyczy modyfikacji modalnej treści predykatu w językach słowiańskich, jej typów, zwłaszcza modyfikacji realizującej się w formie połączenia predykatu propozycji (jego elementu czasownikowego) z czasownikami modalnymi, przymiotnikami i przysłówkami. Opisowi zostały poddane funkcje tych modyfikatorów oraz realizacja modyfikacji. Zwrócono uwagę na: interpretację pojęcia modalności woluntatywnej przyjmowaną w językoznawstwie czeskim; utożsamianie sprawcy modalności i sprawcy czynności oraz na sposób, w jaki postrzega sytuację mówiący, rozpatrujący istnienie w obiektywnej rzeczywistości warunków dla alternatywnej ważności czynności. Zbadano, jakie formy czasowników modalnych są stosowane w językach słowiańskich, zaprezentowane zostały: opis funkcjonowania systemu modyfikatorów i innych środków, bardziej specyficznych pod względem znaczenia i częściowo synonimicznych; klasyfikacja grup znaczeń realizowanych przez czasowniki modalne oraz przegląd środków, które w językach słowiańskich wyrażają znaczenia związane z możliwością/niemożliwością (nie)ważności treści predykatu. Analiza wykazała, że w zakresie badanych środków pomiędzy językami słowiańskimi zachodzą różnice na poziomie znaczenia i sposobu wyrażania, charakterystyczna jest przede wszystkim opozycja czasowników modalnych osobowych do nieosobowych lub form rzeczownikowych kongruentnych do niekongruentnych. (Bi)
